Jednym z wyzwań w walce ze zmianami klimatu jest retencja wody. Zatrzymanie wód opadowych w miejscu, gdzie spadły zmniejsza ryzyko powodzi i pozwala wykorzystać deszczówkę np. do podlewania zieleni. Kluczowe znaczenie dla retencji na obszarach miejskich ma stosowanie rozwiązań, które określane są mianem błękitno-zielonej infrastruktury.
Błękitno-zielona infrastruktura to sposób planowania danego obszaru z wykorzystaniem przyrody i profilowania terenu, który umożliwia uzyskanie korzyści ekologicznych i społecznych, przy równoczesnym utrzymaniu wartości gospodarczych. Przykładami takiej infrastruktury są m.in. zielone przystanki, dachy zielone, fasady i ściany zielone, ogrody deszczowe czy stawy retencyjne.
Dzięki błękitno-zielonej infrastrukturze tradycyjny system odprowadzania opadów (kanały burzowe, studzienki, kanalizacja) zostaje odciążony, zwiększa się powierzchnia infiltracji opadów oraz ich parowania, pojawia się możliwość wykorzystania potencjału roślin do retencjonowania wody, a wszystko to przy zachowaniu istniejącej funkcji danej przestrzeni.
Parkingi wielkopowierzchniowe stały się nieodzownym elementem dużych obiektów, a ich ilość w terenach zurbanizowanych nie pozostaje bez wpływu na jakość życia mieszkańców. Ich głównym problemem poza zanieczyszczeniem powietrza jest wzmaganie efektu miejskiej wyspy ciepła (efekt skali). Przyczyniają się również do nadmiernego spływu powierzchniowego wody, co przy dużych opadach powoduje przeciążenie miejskich systemów kanalizacyjnych. Poza oczywistym zagrożeniem podtopieniami ma to, pozornie paradoksalnie, ogromny wpływ na zwiększenie zjawiska suszy w terenach zurbanizowanych. Woda jest usuwana zbyt szybko i nie może zostać wykorzystana tam, gdzie wystąpił opad. Jego szybkie usuwanie destabilizuje systemy kanalizacyjne a w konsekwencji rzeki.
Te problemy wielkopowierzchniowych parkingów można łagodzić wykorzystując elementy błękitno-zielonej infrastruktury. Efekty najłatwiej można osiągnąć poprzez przynajmniej częściowe „odbetonowanie” danej przestrzeni, czyli częściową likwidację powierzchni uszczelnionych, które ograniczają infiltrację wody. Można to osiągnąć stosując nawierzchnie przepuszczalne, które umożliwiają przenikanie wody ze spływu powierzchniowego do gruntu. Mogą to być proste rozwiązania takie, jak częste w przypadku parkingów betonowe płyty ażurowe. Ich otwory wykorzystuje się do zasiania trawy. Innym popularnym rozwiązaniem jest zastosowanie nawierzchni z kruszyw naturalnych ze spoiwem żywicowym, betonu porowatego lub nawierzchni żwirowych.
Betonowe korytka ściekowe parkingów można zastąpić tzw. rowami bioretencyjnymi. Wielowarstwowa struktura ich dna pozwala na powolne filtrowanie, a także infiltrowanie wody opadowej, której nadmiar jest usuwany do studzienek przelewowych tradycyjnego systemu kanalizacyjnego. Dodatkowo obsadzenie rowów roślinami rodzimymi pozwala na wykorzystanie nie tylko ich potencjału retencyjnego ale także na wprowadzenie różnorodności biologicznej w terenie, w którym wcześniej istniała tylko szczelna nawierzchnia. Przy odpowiednim doborze gatunkowym możliwa jest również fitoremediadcja, czyli wykorzystanie roślin do oczyszczania gleby, wody lub powietrza.
Ograniczenie betonowej nawierzchni parkingów powoduje zmniejszenie powierzchni szczelnej zlewni, a powstającą na odbetonowanej powierzchni ilość opadów można odprowadzić grawitacyjne do tzw. ogrodów deszczowych – niecek bioretencyjnych. Poprzez wykorzystanie naturalnego obniżenia terenu lub stworzenie zagłębień można okresowo gromadzić w tym obszarze wodę opadową, a samą nieckę obsadzić odpowiednio dobraną roślinnością, która podobnie jak w przypadku rowów bioretencyjnych pełni wiele funkcji. Niecki wyposaża się również w studzienki przelewowe, które odprowadzają nadmiar wody do tradycyjnego sytemu kanalizacyjnego, ale dopiero w przypadku przekroczenia możliwości retencyjnych niecki.
Kolejnym prostym sposobem na retencję wody in situ jest sadzenie drzew w wygospodarowanych niszach na płycie parkingu. Odpowiednio przygotowane podłoże pod nasadzenia drzew zapewnia rozwój systemu korzeniowego nawet pod nawierzchnią, a zdolności retencyjne dojrzałego drzewa są ogromne. Także cień jaki zapewnia pozwala odczuć komfort użytkownikom parkingu, nie wspominając o walorach estetycznych.
Wymienione rozwiązania z zakresu błękitno-zielonej infrastruktury w przestrzeniach parkingów mogą znacząco poprawić jakość środowiska miejskiego. Społeczna odpowiedzialność właścicieli tych obiektów ma realny wpływ na zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza, zmniejszenie zjawiska miejskiej wyspy ciepła, przeciwdziałanie suszy, ograniczenie nadmiernego spływu powierzchniowego i zagrożenia podtopieniami, a także zachowanie ciągłości ekologicznej. Bez wątpienia wprowadzenie zieleni i urozmaicenie ukształtowania terenu przekłada się również na pozytywny odbiór przestrzeni przez jej użytkowników. Koszt wprowadzenia zmian pozostaje stosunkowo niewielki w porównaniu do wielostronnych korzyści, które niosą.
Autor: Alicja Cebulak
Publikacja:
OPTYMALIZACJA DLA NIERUCHOMOŚCI HANDLOWYCH
NUMER 4: CZERWIEC 2023
PUBLIKACJA POLSKIEJ RADY CENTRÓW HANDLOWYCH
Wydawca:
Polska Rada Centrów Handlowych
ul. Nowogrodzka 50/54
00-695 Warszawa
www.prch.org.pl